Paweł Iwanowicz Cziczikow w towarzystwie stangreta i lokaja przemierza prowincjonalne wsie i miasteczka w głębi Rosji. Jego wygląd ani charakter nie wyróżniają się ponad przeciętność. A jednak szybko zjednuje sobie ludzi, zaczynając od tych najważniejszych — prezesa sądu, policmajstra, gubernatora… Objeżdża lokalne majątki w konkretnym celu — kupna. Nie chodzi mu jednak o towary ani ziemię, a o tytułowe martwe dusze, czyli zmarłych chłopów pańszczyźnianych, za których właściciele ziemscy wciąż muszą płacić podatki. Cziczikow zapuszcza się w coraz mniej wytworne środowiska, a o nim samym zaczynają krążyć różne plotki. Kim naprawdę jest tajemniczy przyjezdny i jakie są jego zamiary?
„Martwe dusze" to niedokończona powieść Nikołaja Gogola, nad którą pracował od 1835 roku aż do śmierci w 1852. Porównuje się ją do „Boskiej" komedii Dantego i uznaje za szczytowe osiągnięcie w literackiej spuściźnie Gogola.
Nikołaj Gogol (1809–1852) — rosyjski prozaik i dramatopisarz. Choć karierę pisarską zaczynał od poematów i prozy, prawdziwą sławę przyniosły mu komedie takie jak “Rewizor” czy «Ożenek”. Był mistrzem satyry i groteski. W swoich utworach często krytycznie odnosił się do funkcjonowania rosyjskiego systemu administracyjnego oraz obśmiewał ludzkie przywary.
