6. Koğuş

Hapishaneler ve timarhaneler mevcud olmayacak ve, buyurduğunuz gibi, hakikat muzaffer olacak; fakat eşyanın mahiyeti değişmiyecek; tabiatın kanunları ayni kalacak. İnsanlar, gene, şimdiki gibi ıstırab çekecekler, ihtiyarlayacaklar ve ölecekler.. Hayatınızı ne kadar muhteşem bir fecir aydınlatırse aydınlatsın, sizi eninde sonunda bir tabuta mıhlayıp bir çukurun içine atıvereceklerdir.

— Ya ebediyet?.

— Bırak onu canım!

— Siz ona inanmıyorsunuz, fakat ben inanıyorum. Dostoyevski'nin veyahut Voltaire'in kahramanlıklarından biri, Allah olmasaydı insanlar onu icad ederdi, diyor. Ben de kuvvetle iman ediyorumki, şayet ebediyet yoksa, insanın büyük zekâsı onu ergeç icad edecektir.

Ağrıya karşı haykırış ve göz yaşlarile; alçaklığa karşı hoşnutsuzlukla; adiliğe karşı nefretle mukabele ediyorum. İşte bence, hayat demlen şey de bundan ibarettir. Orga-nizm nekadar basit ise, okadar az his eder, ve teheyyüce karşı teessürlerini okadar az gösterir; organizm nekadar yüksekse, realiteden o nisbette fazla teessür duyar.

İnsanın huzur ve saadeti kendi dışında değil, bilâkis kendi içindedir.

Biz hiç birşey, hiç birşey olamayız!... Azizim, biz" zayıf adamlarız!.. Ben lâkayıt bir adamdım. Salim ve cesur düşünürdüfrn.

Fakat cesaretimi kaybetmem için hayatın bana biraz kabaca temas etmesi kâfi geldi. Tam bir dermansızlık... Biz zayıf insanlarız, acınacak insanlarız.. Siz de öyle azizim.. Siz akıllı ve asilsiniz!. Annenizden emdiğiniz sütle beraber asıl huylara da tevarüs ettiniz!

Fakat hayata atılır atılmaz yoruldunuz ve hastalandınız!. Zayıfız, zayıf!..

— Melun hayat!. Diye homurdandı. İşin acı ve'can sıkıcı tarafı, bu hayatın, operada olduğu gibi, tazim ile veyahut çekilen ıstırablara karşı bir mükâfatla değil de ö-lümle bitişidir. Mujikler gelir ve ölüyü kollarından ve bacaklarından yakaladıkları gibi bodruma sürüklerler. Bırrr! Fakat ne zararı var?. Buna karşılık öteki dünyada da biz bayram edeceğiz!. Ben öteki dünyadan, bir hayalet halinde buraya gelip bu ifritleri korkutacağım. Saçlarını ağar-iacağım!.

Stoisme: sabır ve tahammül tavsiye eden bir nevi felsefedir.

Umumiyetle bütün diğer acılar gibi soğuğu da his etmemek mümkündür. Marc Aurele diyor ki: «İs-tırab, acının şiddetle ve canlı bir surette idrakinden başka birşey değildir. Bu idraki değiştirmek için nefsini zor-48 6 No. KOĞUŞ

la, onu def et; şikâyet etmekten vaz geç, acı da ortadan; kaybolur». Bu doğrudur. Hakîm veyahut sadece mütefekkir bir adam, ıstırabı istihkar etmekle ayırd edilir; o daima memnundur ve hiç bir şey e hayret etmez!.

Alelade bir adam iyiliği veyahut fenalığı dışardan, yâni bir arabadan veya iyi bir odadan bekler; halbuki bir fikir adamı ise, bunu sadece kendinden bekler.

kalbi»: Çehov'un uzunca bir hâkeyesidir. Haydar Rifat tarafından Türkçeye çevrlimiş, İkbal Kitabevi tarafından 1939 yılında

«İnci roman kolleksiyonu» nun 3 üncü numarası olarak neşredilmiştir. Çehov'un «Kadın Kalbi» namı altında böyle uzun bir hikâyesine hiç rastlamadım. İsminin değişik olmak