Gedachten

Pascals Pensées is ontegenzeggelijk een van de merkwaardigste boeken van alle tijden. In de eerste plaats omdat het eigenlijk helemaal geen 'boek' is. het is niet anders dan een verzameling ongeordend achtergelaten aantekeningen, volgens de gangbare opvatting bestemd om uitgewerkt te worden tot een groot werk ter verdediging van de christelijke godsdienst. Dus slechts brokstukken, waarvan vele echter een imponerende kracht en schoonheid bezitten gelijk de fragmenten van de Griekse plastiek die, hoe geschonden ook tot ons gekomen, het creatief vermogen van hun maker duidelijk tonen. Zo heeft men de Pensées 'het schoonste werk van het Franse proza' kunnen noemen (Giraud). Een dergelijk oordeel moge betrekkelijk zijn, zeker is dat er van weinig welverzorgde boeken zulk en onvoorstelbare invloed is uitgegaan als van dit postume werk, dat nog steeds levend en werkzaam is tot in de nieuwste wijsgerige stromingen. Op de ordening van de nagelaten stukken hebben de bekwaamste onderzoekers al hun scherpzinnigheid aangewend en nog steeds worden en pogingen tot een hergroepering gedaan, die aan de inhoud nog meer recht zou kunnen laten wedervaren. Door het werk van L. Brunschwicg is evenwel een aanvaardbare en bruikbare ordening tot stand gekomen welke men ook in deze Nederlandse vertaling zal vinden. Men kan zich overigens licht voorstellen dat er onder de fragmenten verscheidene zijn die alleen voor de kenners en specialisten hun volle waarde hebben; in deze bloemlezing zijn die dan ook niet opgenomen. Wat men hier aantreft, zijn de vele gedachten die zowel door hun diepte als door hun eenvoud van direct belang zijn voor allen die een weg tot geestelijke verdieping zoeken. Pascal, de grote methematicus, de man ook, die een apologie voor het geloofde wilde leveren met redelijke argumenten, is toch vóór alles de doorvorser van het innerlijke leven, die de mens kende tot in de diepte van zijn misère en de hoogte van zijn grandeur. Zijn inzichten daarin heeft hij neergelegd in uitspraken die door hun pregnante helderheid en hun superieuze bezinning een treffende overtuigingskracht bezitten.