Andrzej Kmicic, młody chorąży, przybywa na Laudę, by zgodnie z ostatnią wolą Herakliusza Billewicza poślubić jego wnuczkę Oleńkę. Dziewczynie nie odpowiada hulaszczy styl życia Kmicica, ani poglądy polityczne wybranka. Opowiada się on po stronie Radziwiłłów, którzy wspierają Szwedów w najeździe na Rzeczpospolitą. Narzeczony Oleńki pod zmienionym nazwiskiem, jako Babinicz, stara się zrehabilitować w walce. Odegra niebagatelną rolę w obronie Jasnej Góry. Akcja powieści obejmuje dwa pierwsze lata potopu szwedzkiego (1655–1657).
Podobnie jak w dwóch pozostałych częściach Trylogii, Sienkiewicz tworzy rozległe opisy wielkiej Rzeczpospolitej, a w jego opowieści pojawiają się postacie historyczne. Autor rozbudza w czytelnikach ducha patriotyzmu i dodaje otuchy rodakom żyjącym pod zaborami.
„Potop" jest drugą częścią Trylogii pisanej ku pokrzepieniu serc. W jej skład wchodzą jeszcze: „Ogniem i mieczem" oraz „Pan Wołodyjowski".
Henryk Sienkiewicz (1846–1916) — polski nowelista, powieściopisarz i publicysta. Był jednym z najpopularniejszych polskich pisarzy przełomu XIX i XX wieku. W 1905 roku otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury za całokształt twórczości. Jako felietonista warszawski zasłynął pod pseudonimem Litwos, publikując swoje utwory w “Gazecie Polskiej”. Wiele podróżował. Pracował jako korespondent w Ameryce Północnej. Debiutował w 1872 r. powieścią współczesną “Na marne” oraz tendencyjnymi nowelami «Humoreski z teki Worszyłły”. Sławę przyniosły mu powieści historyczne. Jego najważniejsze dzieła to nowele: “Za chlebem”, “Janko Muzykant”, “Latarnik”; powieści: “Trylogia” («Ogniem i mieczem”, “Potop”, «Pan Wołodyjowski”, “Quo vadis”, «Krzyżacy” oraz “W pustyni i w puszczy”.
