De waterman Maarten Rossaart is een eigenzinnige en gereserveerde dijkenbouwer en buurtschipper. Als zoon van een dijkwachter heeft hij vanaf zijn jeugd constant contact met het water en er een speciale band mee opgebouwd. Het water is waar hij zich veilig waant, ook wanneer hij het godsdienstig overdraagzame en benauwende milieu probeert te onstnappen.
Niet alleen weet Van Schendel in 'de waterman' een enorm historisch accurate sfeer over te brengen van het 19e eeuwse Nederland, maar hij stelt ook een aantal onrechtvaardigheden en onmenselijkheden flink aan de kaak. Als neoromantische schrijver weet hij de lezer in te laten zien hoe moeilijk het is om je aan van kinds-af-aan aangeleerde ideeën te ontworstelen.
De Nederlander Arthur François Emile van Schendel (1874 — 1946) was een schrijver die bekendheid verwierf met avonturenromans zoals 'Een zwerver verliefd' (1904). Zijn vroege romans zoals zijn avonturenromans hebben een sterk symbolistisch, neoromantisch karakter, wat opvallend is omdat het literaire klimaat in de negentiende eeuw het naturalisme aanhield. Later in zijn schrijverschap sluit hij hier enigszins bij aan door in een concretere en realistischer stijl te handhaven; 'Een Hollands drama' (1935) is hiervan een voorbeeld. Nooit deed hij overigens afstand van de thema’s die hem van meet af aan interesseerden: vrije wil en vrijheid, geluk en eenzaamheid, noodlot en toeval. Hoewel van Schendel overleden is in 1946, ontving hij voor 'Het oude huis' een jaar later postuum de (eerste) P.C. Hooft-prijs.
